Treat Brain Stroke Aphesia Patients With Music Therapy: ਸੰਗੀਤ ਅਜਿਹੀ ਚੀਜ਼ ਹੈ ਜੋ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੁੱਝ ਅਜਿਹਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਵਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਤੁਹਾਡੇ ਹੱਥ-ਪੈਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹਿਲਣ-ਜੁਲਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਤੁਸੀਂ ਦੇਖਿਆ ਹੋਵੇਗਾ ਕਈ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਬੋਲ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤਕ ਧੁਨਾਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਇਨਸਾਨ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਹੰਝੂ ਝਲਕ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। ਹੁਣ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਏਮਜ਼ ਵੀ ਆਪਣੇ ਕੁੱਝ ਖ਼ਾਸ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਉੱਤੇ ਮਿਊਜ਼ਿਕ ਥੈਰੇਪੀ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰੇਗੀ। ਏਮਜ਼ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਆਈਆਈਟੀ ਦਿੱਲੀ ਮਿਲ ਕੇ ਨਵੀਨਤਾ ‘ਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਏਮਜ਼ ਦਿੱਲੀ ਹੁਣ ਬ੍ਰੇਨ ਸਟ੍ਰੋਕ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਧੁਨ ਨਾਲ ਬੋਲਣਾ ਸਿਖਾਏਗਾ। ਤਾਂ ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਇਹ ਮਿਊਜ਼ਿਕ ਥੈਰੇਪੀ (Music Therapy) ਕੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਮਰੀਜਾਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਵਿੱਚ ਕਿਵੇਂ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਏਗੀ…
ਟਾਈਮਜ਼ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਏਮਜ਼ ਦੀ ਡਾ: ਦੀਪਤੀ ਵਿਭਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਗੁਨਗੁਨਾ ਅਤੇ ਬੋਲਣਾ ਸਿਖਾਏਗੀ ਜੋ ਬ੍ਰੇਨ ਸਟ੍ਰੋਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੁਣਨ ਅਤੇ ਬੋਲਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਗੁਆ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਅਫੇਸੀਆ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਸੰਗੀਤ ਥੈਰੇਪੀ ਮਾਡਿਊਲ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਏਮਜ਼ ਦਾ ਨਿਊਰੋਲੋਜੀ ਵਿਭਾਗ ਇਸ ਵਿੱਚ ਆਈਆਈਟੀ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਮਦਦ ਲੈ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਅਫੇਸੀਆ ਕੀ ਹੈ?
ਬ੍ਰੇਨ ਸਟ੍ਰੋਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਲਗਭਗ 21 ਤੋਂ 38 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਮਰੀਜ਼ ਅਫੇਸੀਆ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ, aphasia ਵਿੱਚ, ਮਰੀਜ਼ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਦਾ ਖੱਬਾ ਹਿੱਸਾ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਖੱਬੇ ਹਿੱਸੇ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੀ ਵਿਅਕਤੀ ਬੋਲਦਾ ਹੈ, ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਪਣੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਅਫੇਸੀਆ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਮਰੀਜ਼ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਸ਼ਬਦ ਵੀ ਬੋਲਣ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਲਈ, ਏਮਜ਼ ਦਾ ਨਿਊਰੋਲੋਜੀ ਵਿਭਾਗ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਸੰਗੀਤ ਥੈਰੇਪੀ ‘ਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਅਕਸਰ ਸੰਗੀਤ ਥੈਰੇਪੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਹੋਰ ਪੜ੍ਹੋ : ਯੂਰਿਕ ਐਸਿਡ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ‘ਗੁਲਕੰਦ’ ਰਾਮਬਾਣ, ਜਾਣੋ ਸੇਵਨ ਕਰਨ ਦਾ ਸਹੀ ਢੰਗ
ਸੰਗੀਤ ਥੈਰੇਪੀ ਕਿਵੇਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ?
ਡਾ: ਵਿਭਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਅਫੇਸੀਆ ‘ਚ ਮਰੀਜ਼ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਦਾ ਖੱਬਾ ਹਿੱਸਾ ਬਿਲਕੁਲ ਵੀ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਪਰ ਸੱਜਾ ਹਿੱਸਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੰਦਰੁਸਤ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਮਰੀਜ਼ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸੰਗੀਤ ਨੂੰ ਸਮਝ ਸਕਦਾ ਹੈ ਸਗੋਂ ਉਸ ਦੀ ਧੁਨ ਵੀ ਸੁਣਦਾ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਅਫੇਸੀਆ ਕਾਰਨ ਮਰੀਜ਼ ਇੱਕ ਵੀ ਸ਼ਬਦ “ਪਾਣੀ” ਕਹਿਣ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਉਹ ਸੰਗੀਤ ਥੈਰੇਪੀ ਦੁਆਰਾ ਪੂਰੇ ਗੀਤ ਨੂੰ ਸੁਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਮਿਊਜ਼ਿਕ ਥੈਰੇਪੀ ਰਾਹੀਂ ਮਰੀਜ਼ ਦੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਨੂੰ ਸਰਗਰਮ ਕਰਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਬੋਲਣਾ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਧੁਨ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਸਿਖਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਰੀਜ਼ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਛੋਟੀਆਂ-ਛੋਟੀਆਂ ਸੰਗੀਤਕ ਧੁਨਾਂ ਵਜਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਰੀਜ਼ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਮਝ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੁਨਗੁਨਾ ਦੇ ਵੀ ਸਮਰੱਥ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਧੁਨਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਤੈਅ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਜੋ ਕਿ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਟੁਕੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਫਿਰ ਪੂਰੀ ਲਾਈਨ ਬੋਲ ਕੇ ਸਮਝਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਰਘੁਪਤੀ ਰਾਘਵ ਰਾਜਾ ਰਾਮ ਜਾਂ ਐ ਮੇਰੇ ਵਤਨ ਕੇ ਲੋਗੋਂ ਵਰਗੀਆਂ ਧੁਨਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਜੋ ਲਗਭਗ ਹਰ ਭਾਰਤੀ ਜਾਣਦਾ ਅਤੇ ਸੁਣਿਆ ਹੈ।
ਹੁਣ ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਹੈ?
ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਆਈਆਈਟੀ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਏਮਜ਼ ਦਿੱਲੀ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਖੋਜ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਮਾਡਿਊਲ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਦੀਪਤੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇੱਕ ਡਾਕਟਰ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਮਾਹਿਰ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਦੀਆਂ ਬਾਰੀਕੀਆਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਣਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਉਸ ਨਾਲ ਕੁਝ ਧੁਨਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਬ੍ਰੇਨ ਸਟ੍ਰੋਕ ਅਫੇਸੀਆ ਤੋਂ ਪੀੜਤ 60 ਮਰੀਜ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਇਕ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਪਹਿਲੇ 30 ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸੰਗੀਤ ਥੈਰੇਪੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ ਅਤੇ ਬਾਕੀ 30 ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਮਿਆਰੀ ਇਲਾਜ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਰ 3 ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਨੋਟ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣਗੀਆਂ ਅਤੇ ਨਤੀਜੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ।
Check out below Health Tools-
Calculate Your Body Mass Index ( BMI )